Konflikty interpersonalne i emocje
Konflikty interpersonalne są zwykle nasycone emocjonalnie, ponieważ są najbardziej bezpośrednio związane ze sferą uczuć, doświadczeń, pragnień danej osoby. Konfrontacja interpersonalna nierzadko wynika z faktu, że jeden (lub obaj) partnerzy współpracujący lub komunikujący się z powodu nagromadzonej irytacji zaczynają odczuwać gniew, lub strach w stosunku do drugiego.
Pokonywanie barier wzajemnego zrozumienia, które pojawiają się w różnych sytuacjach komunikacyjnych, nie jest łatwe. Aby to zrobić, musisz dobrze zrozumieć niuanse ludzkiej psychologii, w tym własną. Znacznie łatwiej jest samemu nie tworzyć tych barier. Aby nie być główną przeszkodą na drodze do zrozumienia z innymi, osoba musi znać psychologiczne zasady komunikacji, a przede wszystkim nauczyć się zarządzać swoimi emocjami, które najczęściej stają się źródłem konfliktów interpersonalnych.
Polaryzacja manifestacji emocjonalnych, charakterystyczna dla współczesnej cywilizacji, stymuluje aktywne poszukiwanie racjonalnych metod regulacji emocji, których wyjście spod kontroli zagraża wewnętrznej stabilności psychologicznej człowieka i stabilności jego więzi społecznych. W takim przypadku jego zdolność do pracy i wydajność są zmniejszone.
Nie oznacza to, że problem zarządzania emocjami jest charakterystyczny tylko dla współczesnego społeczeństwa. Zdolność do przeciwstawiania się namiętnościom i niepoddawania się bezpośrednim impulsom, które nie zgadzają się z wymaganiami rozumu, była przez wszystkie wieki uważana za najważniejszą cechę mądrości.
W sytuacji konfliktowej emocje odgrywają znaczącą rolę. Czasami emocje mogą powodować irracjonalne działanie. Sztuka zarządzania własnymi emocjami polega na umiejętności kierowania ich we właściwym kierunku. Reakcje oparte na emocjach często prowadzą do konfliktów, w sytuacji konfliktowej prowadzą do eskalacji sprzeciwu. Taki rozwój wydarzeń jest negatywny zarówno dla samych przeciwników, jak i dla zespołu.
Emocje są jednym z głównych regulatorów życia psychicznego i powstają w procesie niemal każdej aktywności człowieka.
Istnieją trzy pary najprostszych doświadczeń emocjonalnych
„Przyjemność-niezadowolenie”
Zaspokojenie potrzeb fizjologicznych, duchowych i intelektualnych człowieka jest odzwierciedlone jako przyjemność, a niezadowolenie jako „niezadowolenie”. U podstaw tych najprostszych emocji leżą bezwarunkowe odruchy.
„Napięcie-rozwiązania”
Emocje związane z napięciem są związane z tworzeniem nowego lub złamanie starego stylu życia i aktywności. Zakończenie tego procesu jest odczuwane jako emocja rozwiązania (ulgi).
„Pobudzenie-uspokojenie”
Emocja pobudzenia zależy od impulsów docierających do kory mózgowej z podkory. Znajdujące się tutaj ośrodki emocjonalne aktywują aktywność kory. Hamowanie przez korę impulsów pochodzących z podkory odczytują się jako uspokojenie.
W trakcie konfliktu ludzie doświadczają silnych stresów emocjonalnych, które utrudniają świadomą samokontrolę. A utrata samokontroli jest często przyczyną konfliktu.
Sam konflikt jest przez nas postrzegany emocjonalnie negatywnie, ponieważ towarzyszą mu negatywne emocje. Dlatego negatywne uczucia, które pojawiają się w tej czy innej sytuacji, same w sobie mogą służyć nam jako prawdziwe wskaźniki warzącego się konfliktu.
Rodzaje konfliktów interpersonalnych na podstawie rozwoju emocji
Każda typologia pozwala „rozwinąć” emocjonalną dynamikę uczestników konfliktu w napięciu, powtarzając sam konflikt.
Zmysłowo-afektywny rodzaj konfliktu interpersonalnego
Charakteryzuje się tym, że interakcja konfliktu między dwoma podmiotami zaczyna się od dość ostrego, emocjonalnie zabarwionego i nieprzyjemnego dla partnera pytania skierowanego przez jednego z nich do drugiego. Sytuacja konfliktowa rozwija się stopniowo, irytacja i rozgoryczenie narastają, jakby potajemnie, nie od razu prowadząc do interakcji konfliktowej. Interakcja konfliktowa w tym przypadku wyraża różne ukierunkowanie pozycji rywali.
Pierwszy z nich, który chce uzyskać odpowiedzi na swoje pytania i nie otrzymuje ich, zaczyna się denerwować, złościć. Drugi natomiast stara się w każdy możliwy sposób uciec od bezpośredniej interakcji z pierwszym. Jego ignorująca postawa wzmacnia negatywną reakcję emocjonalną partnera, a tym samym wywołuje pojawienie się interakcji międzyludzkich.
Bezkompromisowy rodzaj konfliktu interpersonalnego
charakteryzuje się tym, że zaczyna się od wzajemnych uwag, wyrzutów, roszczeń wobec siebie nawzajem. W trakcie eskalacji sytuacji konfliktowej do rzeczywistej interakcji konfliktowej obie strony w tym przypadku nadal wyrażają sobie niezadowolenie. W takim konflikcie jego destrukcyjna funkcja z reguły zwiększa się wraz z rozwojem interakcji między walczącymi partnerami, a rywale robią wszystko na złość sobie nawzajem.
Emocjonalnie niewytrzymujący rodzaj konfliktów
interpersonalnych zaczyna się od emocjonalnej agresywności jednego z podmiotów interakcji. Charakteryzuje się emocjonalnym niezadowoleniem i niezadowoleniem partnerów, wyrażonym w ostrej formie w procesie komunikacji konfliktowej. Rozpoczynający się konflikt charakteryzuje się z reguły brakiem chęci spokojnego zrozumienia przyczyn złej woli i niechęcią zrozumienia partnera.
Uprzejmy i drażliwy rodzaj konfliktu interpersonalnego
charakteryzuje się tym, że zaczyna się od wyrażenia przez jednego z partnerów sprzeciwu z punktu widzenia drugiego lub z oceną tego, lub innego zjawiska, osoby, jej działań itp. W takim przypadku obaj partnerzy najczęściej wykazują wzajemną gotowość do pojednania, którą można łatwo zrealizować, często z wzajemnymi przeprosinami.
Agresywny rodzaj interakcji międzyludzkiej
różni się tym, że dla obu jej uczestników charakterystyczne jest destrukcyjne zachowanie, w którym emocje tłumią umysł. Ze względu na fakt, że jeden ze sprzecznych nie jest w stanie kontrolować swoich słów i czynów, a drugi jest przytłoczony negatywnymi emocjami, ich interakcjom często towarzyszą wzajemne obelgi, dochodzące do ostrej potyczki — w postaci werbalnej kłótni, napadu złości, a czasem walki.
Procesy emocjonalne odzwierciedlają w postaci bezpośrednich doświadczeń, uczuć przyjemnych lub nieprzyjemnych, stosunku osoby do świata i ludzi, procesów i wyników jego działalności. Procesy emocjonalne obejmują nastroje, uczucia, afekty, namiętności itp. Wszelkim przejawom ludzkiej aktywności towarzyszą doświadczenia emocjonalne. Jak każda osoba wie na podstawie własnego doświadczenia życiowego, procesy emocjonalne są najczęściej zabarwione pozytywnie lub negatywnie.
„Głównym punktem wyjściowym, który określa naturę i funkcję emocji, jest to, że w procesach emocjonalnych ustanawia się związek, związek między przebiegiem wydarzeń, które odbywają się zgodnie lub wbrew potrzebom jednostki, przebieg jego działań mających na celu zaspokojenie tych potrzeb, z jednej strony, a przebiegiem wewnętrznych procesów organicznych, które wychwytują główne funkcje życiowe, od których zależy życie organizmu jako całości, – z drugiej; w rezultacie jednostka jest dostrojona do odpowiedniego działania.
Po doświadczeniu jakiejkolwiek emocji osoba musi ją wyrazić w myślach, mimice, gestach, czynach. Taka jest natura emocji, rodzą się w nas i przejawiają się przez nas. Jeśli emocja nie jest wyrażana, oznacza to, że jest tłumiona. Tłumienie emocji jest procesem psychicznym, w którym dana osoba nie pozwala na manifestację swoich emocji.
Tylko częste doświadczenie, strach, przygnębienie, gniew, smutek i tym podobne emocje prowadzą do zaburzeń zdrowia psychicznego i fizycznego. Do tego stanu prowadzi ciągłe tłumienie emocji.
Proces tłumienia emocji można z grubsza podzielić na kilka etapów, w zależności od stopnia uszkodzenia zdrowia ludzkiego:
1. Kontrola emocji
Ludzie muszą kontrolować swoje emocje, gdy ich wyrażanie jest nieodpowiednie lub pociąga za sobą niepożądane konsekwencje.
Sama kontrola emocji nie może być nazwana czymś złym, wręcz przeciwnie, ta jakość pozwala wszystkim ludziom pokojowo współistnieć. Na czas powściągliwy wybuch gniewu lub niezadowolenia może uratować osobę przed wieloma problemami w życiu.
Jeśli osoba po wydarzeniu, kiedy musiała kontrolować swoje emocje wysiłkiem woli, nie znajduje dla nich sposobu wyrażania, nie może złagodzić stresu, uwolnić się od nagromadzonej negatywności, wówczas jego uwaga skupia się na negatywnym doświadczeniu.
2. Wyciszanie uczuć, tłumienie emocji
Ten etap zaczyna się, gdy nie znajdujemy sposobu, aby porzucić nasze negatywne doświadczenia. Poczucie winy, wstydu, urazy lub użalania się nad sobą, nieustannie skupia naszą uwagę na wydarzeniach z przeszłości. Raz po raz, musimy ponownie odczuwać ból serca.
Nikt z nas nie ma ochoty żyć z uczuciem bólu każdego dnia, więc zaczynamy tłumić nasze uczucia. Ból zaczynamy tłumić, jakby nie czuć. W stanie tępego bólu osoba znajduje ulgę, ale jest tylko tymczasowa.
Prędzej czy później osoba wyczerpana psychicznie, nie będzie już w stanie powstrzymać się od nagromadzonej negatywności, a następnie ta przebije się, emocje znajdą wyraz w kłótniach, skandalach, załamaniach psychicznych.
3. Ekstremalny stopień tłumienia
Na tym etapie osoba od dawna tłumi swoje uczucia i emocje. Ponieważ emocje nie pozwalają zapomnieć o sobie, muszą być jeszcze bardziej tłumione. Osoba tłumi swoje uczucia, negatywne doświadczenia i związane z nimi emocje w jak największym stopniu.
W tym celu stosuje się różne formy tłumienia: alkoholizm, uzależnienie od narkotyków, palenie tytoniu, przejadanie się i tym podobne. Praktycznie można stosować wszystkie szkodliwe nawyki.
W procesie licznych badań zidentyfikowano interesujący wzorzec: negatywny wpływ emocjonalny jest wzmacniany, jeśli otrzymuje wzmocnienie w postaci reakcji emocjonalnej. Nie otrzymując wzmocnienia, negatywny wpływ emocjonalny zanika.
Konflikty są najczęściej zdominowane przez emocje. Prowadzi to do afektu, w którym świadomość po prostu się wyłącza, a osoba nie jest odpowiedzialna za swoje działania. Podejście emocjonalne prowadzi do przesunięcia sprawy, problemu i postawy wobec przeciwnika. Utknęliśmy w wyjaśnianiu relacji, a sprawa, problem stoi i nie jest rozwiązana. Jeśli problem nie zostanie rozwiązany, związek albo bardzo się pogarsza, albo rozpada.
Dlatego konieczne jest oddzielenie relacji, emocji od samego problemu i niemieszanie ich. Ważne jest, aby spróbować rozwiązać dwa niezależne problemy: najważniejsze jest znalezienie rozwiązania problemu i uporządkowanie relacji. A jeśli nie zostanie znalezione rozwiązanie, konieczne jest utrzymanie dobrych relacji za wszelką cenę. W końcu możesz wrócić do znalezienia rozwiązania później, opierając się na zapisanych relacjach.
Twoja umiejętność dostrzegania i rozpoznawania emocji w sytuacjach konfliktowych pozwoli Ci znaleźć optymalne rozwiązania i utrzymać sprzyjające środowisko w zespole i wartościowych pracownikach, zwiększając ich skuteczność.
Jurij Romaniuk
