Psychiatra i psychoterapeuta – czym się zajmują?
Kłopoty natury psychicznej najlepiej rozwiązywać przy wsparciu specjalisty, na neutralnym gruncie – czyli w jego gabinecie. Psychoterapeuta a psychiatra, czy też psycholog – jakie są różnice między tymi zawodami i co mają ze sobą wspólnego? Kiedy warto się wybrać do każdego z nich? A może lepszym rozwiązaniem będzie coach? Kto to taki i w jakiej sytuacji warto skorzystać z jego wsparcia? Przeczytaj nasz poradnik, by wiedzieć i odpowiednio reagować.
Kiedy warto udać się po pomoc do psychologa, psychiatry, psychoterapeuty lub coacha?
Choć te cztery zawody opisują osoby, które zajmują się ogólnie pojętym zdrowiem psychicznym i umiejętnościami społecznymi, to różnice między nimi sprawiają, że każdą sytuację należy traktować indywidualnie, by wybrać najlepszy gabinet, do którego można zwrócić się po wsparcie. Zatem kiedy udać się do psychiatry, psychologa, psychoterapeuty lub coacha?
Najprościej powiedzieć, że ich pomoc przydaje się wtedy, gdy czujesz wewnętrzny niepokój, problemy z samym sobą lub interakcjami z otoczeniem i masz wrażenie, że potrzebujesz uspokojenia oraz lepszego zrozumienia swojego kłopotu. Jednak każdy z nich pracuje nieco inaczej…
Kim jest psycholog i jak pomaga?
Każdy problem, który zaczyna pojawiać się w Twojej głowie, warto skonsultować ze specjalistą, aby pomógł się z nim uporać. Psycholog to specjalista, który prowadzi bardzo szczegółowy wywiad i na jego podstawie stawia diagnozę oraz wdraża odpowiednie wsparcie psychologiczne. Kiedy warto się do niego udać i jakie są różnice między nim a psychoterapeutą czy coachem?
Przede wszystkim, gdy czujesz, że sobie z czymś emocjonalnie nie radzisz, nie wiesz do kogo zwrócić się o pomoc. Warto pierwsze kroki w takich sytuacjach skierować do psychologa. Często udziela on wsparcia doraźnego osobom borykającym się ze stratą, ciężką chorobą, zmianą otoczenia, kłopotami rodzinnymi. Magister psychologii jest w stanie samodzielnie rozpoznać wiele zaburzeń osobowości, a nawet chorób psychicznych, ale nie jest lekarzem, zatem nie może przepisać leków i nie może wystawić zwolnienia lekarskiego – to rola i zadania psychiatry.
Psycholog poza doraźnym wsparciem jest również upoważniony do przeprowadzania diagnozy psychologicznej i wystawiania opinii psychologicznych.
W przypadku dzieci i młodzieży mogą to być opinie przeznaczone do szkół czy przedszkoli. Dotyczą one rozwoju takich aspektów rozwoju jak inteligencja, rozwój emocjonalny, funkcje poznawcze, społeczne czy osobowość.
W przypadku osób dorosłych mogą to być opinie o aktualnym stanie zdrowia psychicznego wystawiane dla sądu, zakładów karnych, lekarzy czy też w takich przypadkach jak np. pozwolenie na broń.
Psychiatra i psychoterapeuta – czym się zajmują i czym się różnią?
Zazwyczaj po kontakcie z psychologiem można otrzymać fachową opinię i skierowanie na dalsze leczenie do innych specjalistów. Może być konieczny psychiatra – lekarz medycyny, który jako jedyny ma uprawnienia do wystawiania recept na leki psychotropowe. Zajmuje się leczeniem chorób i zaburzeń psychicznych. Z kolei psychoterapeuta to specjalista wdrażający terapie indywidualne i grupowe na podstawie prawidłowej diagnozy. Często pracuje w specjalistycznych ośrodkach – na przykład odwykowych. Zatem różnice między tymi zawodami wynikają głównie z kompetencji oraz zakresu pracy z pacjentem.
Psychiatra a psycholog
Każdy problem wymaga odpowiedniego potraktowania, szczególnie w tak delikatnej kwestii, jaką jest nasza psychika. Różnica między psychologiem a psychiatrą jest więc znacząca. Ten pierwszy jest specjalistą, który pomaga uporać się z wieloma trudnościami, które mogą spaść nagle na każdego człowieka – utratą pracy, żałobą po starcie bliskich, rozwodem itp. Może on jednak zdiagnozować głębszy problem, do którego leczenia nie ma już kompetencji, ponieważ wymaga uprawnień psychiatrycznych. Najczęściej, choć nie tylko, do takiego specjalisty powinny się udać osoby z myślami samobójczymi, zaburzeniami obsesyjnymi, nerwicami, kłopotami z odżywianiem, uzależnieniem i tym podobnymi.
Psycholog a psychoterapeuta
Jakie są różnice między psychologiem a psychoterapeutą? Niekiedy kłopoty natury psychicznej nie wymagają leczenia farmakologicznego, wówczas prowadzi się je wyłącznie poprzez rozmowę, dyskusje, analizowanie tematów z przeszłości i różne ćwiczenia. Ten pierwszy pomoże ustalić, w czym tkwi problem i skieruje do tego drugiego na dłuższą terapię.
Psycholog w nagłych przypadkach podejmie się tzw. interwencji kryzysowej, czyli udzieli doraźnej pomocy psychologicznej, krótkoterminowego wsparcia w niespodziewanej, trudnej sytuacji. Zdiagnozuje gdzie i w czym może tkwić problem oraz wskaże najlepsze formy wsparcia.
Myśląc o dłuższej terapii, cyklicznych spotkaniach skierujemy się do psychoterapeuty. Psychoterapia najczęściej rozłożona jest w czasie a sam proces terapeutyczny wymaga wzajemnego zaufania, otwartości i cierpliwości. Może trwać kilka tygodni, miesięcy a nawet lat.
Prowadzenie psychoterapii wymaga ukończenia specjalistycznych czteroletnich szkół psychoterapii. Warto wspomnieć, że psychoterapeuci szkolą się i pracują w różnych nurtach takich jak psychodynamiczny, poznawczo-behawioralny czy systemowy.
Możemy zatem powiedzieć, że psycholog pomaga w rozpoznaniu problemu, wstępnej diagnozie i pomocy w wyborze odpowiedniej formy wsparcia. Sam również w wielu przypadkach, takiego wsparcia udziela.
Na dłuższą terapię udamy się do psychoterapeuty, który w systematyczny, pogłębiony sposób poprowadzi nas do istotnych dla nas zmian i zrozumienia naszych problemów.
Kompetencje psychologa i psychoterapeuty w pewnym zakresie się pokrywają – jak jest w przypadku coacha i kto to jest coach?
Kto to jest coach i czym się zajmuje? Na czym polega praca coacha?
Jest to osoba, która nie musi mieć wyższego wykształcenia, aby móc w swoim gabinecie przyjmować klientów. Coach to inaczej trener – możemy się spotkać z takim określeniem coacha jak trener rozwoju osobistego. Praca coacha skupia się na odkrywaniu i rozwoju naszego osobistego potencjału. Na rozwijaniu i kształtowaniu naszych talentów i umiejętności. Celem pracy coacha jest uświadomienie klientowi jego możliwości i wskazanie sposobów na osiągnięcie zamierzonego efektu. W pracy z klientem coach odkrywa i uwzględnia indywidualne potrzeby, oczekiwania i możliwości klienta.
Podczas sesji coachingowych pracuje się właśnie nad osiągnięciem wyznaczonych celów z wykorzystaniem posiadanego przez klienta potencjału. Coach pracuje nad rozwojem i doskonaleniem posiadanych kompetencji. Relacja z coachem może być ukierunkowana na rozwój umiejętności osobistych czy też np. na planowanie i rozwój kariery zawodowej.
Coaching może być indywidualny lub skierowany do grup i organizacji. W tym drugim przypadku najczęściej bywa wsparciem w rozwoju zespołów, menadżerów czy kadry zarządzającej w jak najlepszym i efektywnym osiąganiu założonych celów.
Zawód coacha jest w Polsce zawodem nieuregulowanym prawnie. Oznacza to, że coachem może zostać każdy bez żadnych specjalnych uprawnień. Warto o tym pamiętać przed wyborem tej formy wsparcia i zweryfikować jaką coach ukończył szkołę – np. studia podyplomowe czy szkołę coachów.
W Polsce działa kilka organizacji wydających certyfikaty dla coachów(m.in. European Mentoring and Coaching Council (EMCC), Izba Coachingu (IC)). Pomimo tego że taki certyfikat nie jest wymagany do prowadzenia sesji coachingowych to od jego posiadaczy wymaga się odpowiednich standardów pracy i postępowania zgodnego z kodeksem etycznym.
Współpraca psychiatry z psychoterapeutą lub coachem
Tak naprawdę różnice pomiędzy tymi czterema zawodami są znaczne, a to może oznaczać, że będą sytuacje, kiedy współpraca między nimi okaże się niezbędna. Zazwyczaj pacjent trafia najpierw do psychologa, który po przeprowadzeniu wywiadu i wydaniu opinii udziela mu odpowiedniej pomocy lub wysyła go do psychiatry, który jest w stanie skuteczniej zaradzić jego problemom. Często ten specjalista przepisuje leki psychotropowe, które wspierają pracę z psychoterapeutą, i odsyła potrzebującą osobę na długotrwałą terapię.
W tym wszystkim coach jest potrzebny wówczas, gdy któryś z tych trzech ekspertów uzna, że praca jest zakończona sukcesem, który należy jedynie pozytywnie wzmocnić, lub gdy problem klienta nie wymaga pracy nad emocjami, lecz nad swoim zachowaniem albo pewnością siebie.
Zaznaczyć trzeba, że czasem bywa też tak, że psychiatra czy psycholog np. osobom zmagającym się z wypaleniem zawodowym czy „niechętnym” do pracy z emocjami – wskaże jako pierwsze rozwiązanie problemów klienta właśnie pracę z coachem. Proces coachingowy może spowodować u klienta również chęć pogłebionej pracy nad sobą i zwrócenie sią np. do psychoterapeuty.
Dlaczego warto znać różnice między tymi zawodami?
Zarówno Ty, jak i Twoi bliscy, możecie kiedyś potrzebować profesjonalnego wsparcia w problemach psychicznych. Wówczas warto znać różnice między psychiatrą a psychoterapeutą, czy wiedzieć, kiedy wybrać się do psychologa albo kto to jest coach. Może to znacząco zredukować czas oczekiwania na wizytę do któregoś z tych specjalistów. Do wszystkich, poza coachem, można udać się w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Można też oczywiście wybrać wizyty prywatne, które nie wymagają skierowania, a do tego pozwalają szybciej dostać się do konkretnego gabinetu.
Kogo i kiedy wybrać – psychiatra, psychoterapeuta czy coach
Podsumowując: do psychologa warto się wybrać, gdy potrzebujesz opini, zaświadczenia czy porady jaka pomoc będzie najbardziej odpowiednia. To pierwszy kontakt i często interwencja w nagłych przypadkach. Do psychiatry lub psychoterapeuty możesz zostać skierowany przez psychologa, gdy Twój stan wymaga przepracowania w inny sposób.
W przypadku psychiatry będzie to najczęściej wskazanie do farmakoterapii, podejrzenie choroby czy poważniejszych zaburzeń psychicznych.
W przypadku psychoterapeuty wskazaniem będzie konieczność pogłębionej pracy np. nad swoimi emocjami – zwykle jest to proces długoterminowy.
Natomiast do coacha wybierzesz się, gdy czujesz się dobrze psychicznie, jednak są kwestie, nad którymi mógłbyś popracować – na przykład śmiałość w kontaktach interpersonalnych. Coach jest pomocny w sytuacjach, gdy pozornie w naszym życiu wszystko jest ok, ale brakuje nam zadowolenia z naszej sytuacji czy mamy trudność z podjęciem ważnej życiowej decyzji. Coach pozwala spojrzeć na naszą sytuację z dystansu, zastanowić się czy postawy, które przyjmujemy wobec wyzwań nie utrudniają nam osiągnięcia celu. Zmiana postaw to jeden z ważnych aspektów nad, którym pracujemy wraz z coachem.
Zadbaj o swoją psychikę i pozwól sobie pomóc!
