Hortiterapia to naturalna i coraz chętniej wykorzystywana forma terapii, która bazuje na kojącym wpływie przyrody na ludzką psychikę. Dzięki aktywnościom w ogrodzie, kontaktowi z roślinnością i uważności, uczestnicy odzyskują równowagę emocjonalną i poczucie wewnętrznego spokoju. To prosta, a zarazem głęboka droga do lepszego samopoczucia – dostępna niemal dla każdego.
Czym jest hortiterapia?
Hortiterapia, znana również jako terapia ogrodem lub ogrodolecznictwo, to forma terapii opierająca się na kontaktach z naturą i świadomym zaangażowaniu w pielęgnację roślin. W odróżnieniu od wielu innych podejść terapeutycznych, nie wymaga ona żadnych wcześniejszych umiejętności ogrodniczych – liczy się chęć uczestnictwa i gotowość do nawiązywania relacji z otoczeniem przyrodniczym. Terapia ta może mieć zarówno charakter aktywny, kiedy uczestnik fizycznie pracuje z roślinami, jak i bierny – oparty na obserwacji przyrody, przebywaniu wśród zieleni i czerpaniu z tego spokoju.
Idea hortiterapii opiera się na przekonaniu, że natura ma zdolność łagodzenia napięć, sprzyja wyciszeniu i regeneracji psychofizycznej, a kontakt z roślinnością może działać kojąco na układ nerwowy oraz pozytywnie wpływać na samopoczucie emocjonalne. Co istotne, hortiterapia jest często stosowana równolegle z innymi formami terapii, np. psychoterapią, fizjoterapią czy arteterapią, co czyni ją wartościowym uzupełnieniem kompleksowego wsparcia.
Jak działa hortiterapia?
Przebywanie w naturalnym otoczeniu i podejmowanie działań ogrodniczych, nawet bardzo prostych, jak przesadzanie roślin czy grabienie liści, może przynosić wymierne korzyści. Uczestnicy tego rodzaju terapii uczą się cierpliwości, uważności i systematyczności, a także mają możliwość doświadczenia realnego wpływu na otaczający ich świat – co jest szczególnie ważne w sytuacjach kryzysu psychicznego czy utraty poczucia sprawczości.
Proces terapeutyczny prowadzony jest zazwyczaj przez osobę z odpowiednimi kwalifikacjami, która potrafi dostosować zajęcia do wieku, kondycji i potrzeb uczestnika. Sesje hortiterapii mogą odbywać się zarówno w profesjonalnych ogrodach terapeutycznych, jak i w przestrzeni przydomowej, o ile tylko możliwe jest zapewnienie kontaktu z roślinnością.
Komu może pomóc hortiterapia?
Terapia ogrodem sprawdza się w pracy z różnymi grupami osób – od dzieci, przez dorosłych, po seniorów. Dzięki elastyczności form i możliwości indywidualnego dopasowania aktywności, hortiterapia zyskuje popularność w placówkach terapeutycznych, edukacyjnych i opiekuńczych. Może wspierać zarówno osoby zmagające się z depresją, lękami czy wypaleniem zawodowym, jak i osoby z niepełnosprawnościami, przewlekle chore czy starsze.
Wśród najczęstszych korzyści z uczestnictwa w hortiterapii wymienia się:
- poprawę nastroju i zmniejszenie objawów stresu oraz napięcia nerwowego,
- wsparcie w procesie rehabilitacji fizycznej i psychicznej,
- wzrost poczucia sprawczości i motywacji do działania,
- rozwijanie umiejętności społecznych i pracy w grupie,
- poczucie zakorzenienia i sensu dzięki opiece nad czymś żywym.
Te efekty mają szczególne znaczenie w przypadku osób, które doświadczyły kryzysów życiowych lub cierpią na przewlekłe schorzenia wymagające wsparcia emocjonalnego.
Jak może wyglądać sesja hortiterapii?
Zajęcia hortiterapeutyczne mają zróżnicowany charakter i mogą obejmować zarówno działania praktyczne, jak i elementy relaksacyjne. Kluczowe jest stworzenie bezpiecznej przestrzeni, w której uczestnik może eksplorować przyrodę we własnym tempie, bez presji i oceniania.
Typowy przebieg sesji może wyglądać następująco:
- wprowadzenie i rozmowa wstępna, która pomaga określić potrzeby i samopoczucie uczestnika,
- wybór rodzaju aktywności – może to być sianie, sadzenie, podlewanie, pielęgnacja roślin, spacer po ogrodzie terapeutycznym lub relaksacyjna obserwacja przyrody,
- zakończenie z refleksją nad przebiegiem sesji i odczuciami towarzyszącymi kontaktowi z naturą.
Ważne jest, że uczestnik nie musi niczego „produkować” – nie chodzi o efektywność w sensie ogrodniczym, ale o sam proces bycia i działania w naturalnym rytmie.
Hortiterapia jako wsparcie w codziennym życiu
Zaletą hortiterapii jest jej dostępność – z elementów terapii ogrodem można korzystać także samodzielnie, wprowadzając do swojego życia więcej przyrody i uważności. Wystarczy stworzyć niewielki ogród na balkonie, dbać o rośliny doniczkowe lub regularnie odwiedzać zielone przestrzenie, by czerpać z nich spokój i równowagę. Dla wielu osób już samo przebywanie w ogrodzie czy lesie stanowi formę codziennej terapii.
W gabinecie Niebieska Rzeka hortiterapia jest traktowana jako wartościowe uzupełnienie indywidualnej pracy terapeutycznej – pozwala oderwać się od miejskiego zgiełku, pogłębić kontakt z sobą i przywrócić harmonię wewnętrzną w sposób łagodny, ale skuteczny.
